Toygun ATİLLA yazdı
Türk şirketlerin önemli bir kısmı Avrupa piyasasından “veto” yememek için yönlerini başka pazarlara çevirdi. Savaştan önce 2021’de Rusya’da 11 milyar dolarlık iş alan Türk müteahhitler, bu yılın ilk ayında sadece 626 milyon dolarlık iş aldı.
LETONYA İSTİHBARATI VETO ETTİ
Dünya Gazetesi’nde 19 Eylül’de Kerim Ülker imzası ile çıkan, “Avrupa’da IC ve Doğuş’a 3.7 milyar euroluk veto” haberi hayli önemli ve ilginçti.
Avrupa Birliği ülkesi Letonya’da açılan Rail Baltica demiryolu hattı projesi ihalesini, 500 milyon euro düşük teklif vermesine rağmen Türk şirketleri IC İçtaş ve Doğuş grubu kazanamadı.
Çünkü,
Letonya istihbaratı tarafından veto edildi.
Letonya Devlet Güvenlik Servisi, Türk şirketleri için güvenlik endişesini neden gösterince, Türk şirketleri ihaleden çıkarıldı. Veto nedeni resmen açıklanmasa da Türk şirketlerinin Rusya ile yaptıkları işler gösteriliyor.
IC HOLDİNG’İN RUSYA İŞLERİ
Bu haberi okuduktan sonra Türkiye-Rusya arasındaki ticari ilişkileri ve Türk müteahhitlerin Rusya’daki işlerini araştırmaya koyuldum.
Önce Letonya’daki ihaleyi ve orada yer alan Türk şirketlerini inceledim.
IC İçtaş’ın Rusya ile ciddi iş bağları zaten ortadaydı.
Türk şirketi IC Holding, Rusya’da Saint Petersburg’da çok sayıda köprü, Pulkovo Uluslararası Havaalanı terminali ve Moskova ile Saint Petersburg arasında ücretli yüksek hızlı otoyol inşa ediyordu.
Ancak en fazla dikkat çeken işi ise IC Holding’in Moskova Yönetimi’ne bağlı nükleer enerji şirketi Rosatom’un Rus inşaat firması Titan-2 ile birlikte Akkuyu’daki nükleer santrali projesiydi.
OLAN DOĞUŞ İNŞAAT’A OLDU
Oysa ki,
Letonya’daki ihalede yer alan Doğuş Grubu’nun ise Rusya’da tek bir işi yoktu ve olmamıştı da…
Doğuş İnşaat’ın internet sitesine girildiğinde, şirketin Rusya’da değil aksine Ukrayna’da aldığı önemli projeler göze çarpıyordu.
Doğuş İnşaat, Ukrayna’da Dinyeper Demiryolu köprüsü, otoyolu, Kremençuk Köprüsü, Kiev’deki Borispol Havalimanı, Zaporojiya Atık Su Arıtma tesisi gibi projelere imza atmıştı.
Yani, Rusya ile tek bir iş yapmamış olan Doğuş Grubu ihaleye birlikte girdiği IC İÇTAŞ’ın Rusya’da aldığı işler sebebiyle Letonya’daki ihaleden olmuştu.
Kurunun yanında yaş da yanmıştı.
AB’NİN 10’NCU YAPTIRIM PAKETİ
Peki Letonya neden bu kararı aldı?
Daha önce Çinli şirketlerin Avrupa’da bazı projelerde veto edildiği biliniyor. Rusya’ya yönelik ise kararın altında Avrupa Birliği’nin Şubat 2023’te aldığı 10’uncu yaptırım paketi var.
O pakette sanayi ve teknoloji kadar inşaat sektörünü de yakın takibe alındı. Kararda, inşaat sektörünün Rusya ordusuna yönlendirilebileceği anten veya vinç gibi ürünleri de hedef alınmıştı.
TÜRK ŞİRKETLER RUSYA PAZARINDAN SAVAŞTAN SONRA ÇIKTI
Rusya’da Türk şirketlerinin projelerin ağırlığı ne kadar?
Bunun yanıtı ise Türkiye Müteahhitler Birliği’nin verilerinde…
Bu verilere göre, yıllar boyu Rusya, Türkiye’nin en güçlü pazarı konumunda.
Verilere göre, 1972’den bu yana Türk müteahhitler, Rusya’da 95 milyar dolarlık iş aldı.
Son 3 yılın rakamı ise 21.6 milyar dolardı.
Ancak Ukrayna’yı işgal etmesi, bazı projelerin durmasına bazılarında da Rus şirketlerinin daha fazla işlere katılımına neden oldu.
2021 yılında yani savaştan önce Rusya’da Türk müteahhitleri 11 milyar dolar iş aldı.
Bu rakamla Rusya, Türk müteahhitlerin iş yaptığı pazar anlamında açık ara liderdi.
LİDER İSPANYA
Ancak bu yılın 6 ayında ise Rusya’nın yerini İspanya aldı.
Limak’ın üstlendiği 1.1 milyar dolarlık Barcelona Stadyumu işi, İspanya’yı birinci yaptı.
İkinci sırada 941 milyon dolarla Libya, üçüncü 810 milyon dolarla Türkmenistan, dördüncü 700 milyon dolarla Makedonya, beşinci ise 626 milyon dolarla Rusya oldu.
Yani işler bıçak gibi kesildi.
SAVAŞ SONRASI İŞ YAPAN ŞİRKETLER
Peki, savaşın başından bu yana hala iş yapan Türk şirketi var mı?
Aslında bu konu pek gündeme gelmiyor veya biraz da üstü kapalı bir seyir izliyor.
Örnek vermek gerekirse, Rönesans Holding’in internet sitesinde Hollanda’dan Almanya’ya, Özbekistan’dan Sri Lanka’ya tamamlanan veya devam eden projeleri görebiliyorsunuz. Ancak Rusya projeleri şirketin internet sitesinde yer almıyor.
Burada ince detay ise Rönesans’ın Rusya’daki şirketinde gizli.
Rönesans Construction’un Rusya’da kurulu resmi sitesindeki bilgilere göre ülkede en fazla iş alan Türk şirketlerinden biri.
Rönesans’ın 85 projesinden 83’ü tamamlanmış. Geri kalan 3 proje arasında City, Lahta Tower, Jetbrains ise savaştan önce başlayıp devam eden işler bulunuyor.
Geçen yıldan bu yana ise Rönesans’ın Rusya pazarından iş almadığı görülüyor.
Rusya denilince akla ilk gelen şirketlerden biri de Ant Yapı. Ülkenin en önemli projelerine imza atan şirketlerden olan olan Ant Yapı, ABD’de yaptığı projelerle de tanınıyor. Rusya’da 80’e yakın iş yapan Ant Yapı, 115 konutluk Reka projesi dahil birkaç projesi devam ediyor.
Rusya’da son iki yıldır en fazla iş alan Türk şirketi ise Limak. Her ne kadar Limak’ın Türkiye sitesinde görünmese de Rusya önemli bir pazar. Limak’ın resmi sitesinde yaptığı işlerin coğrafyaya göre dağılımında Kuveyt, Makedonya, Suudi Arabistan var.
Ancak
Limak’ta tıpkı Rönesans gibi Rusya’daki işlerine internet sitesinde yer vermiyor.
Biten işler kısmında da en son bilgi 2021 yılında Esplanada Üst yapı ve Kemerovo Havalimanı projeleri var. Son iki yıl ile ilgili bir bilgi ise yok.
Ancak Limak’ın Rusya’da iş yaptığı iştiraki Limak Marashstroy adlı bir şirket var. O şirketin sitesinde ise savaşın başından beri alınmış ihaleleri görmeniz mümkün.
Örneğin Haziran 2023’te kazanılan Saha Zhatay (Yakutistan) Eğitim Kompleksi, Mart 2023’te imzalanan Mineralnye Vody Havaalanı Terminali, Mart 2023’te kazısına başlanılan AVK Magadan maden ocağı, Şubat 2023’te sözleşmesi imzalanan Tyumen Uluslararası Havaalanı, Aralık 2022’de imzalanan Yeni Magadan Havalimanı bunlardan birkaçı. Nihat Özdemir’in sık sık Rusya’ya gittiği ve projeleri gezdiği de şirketin sitesinde yer alıyor.
Anlayacağınız Rusya pazarı kârlı olsa da bir anlamda Avrupa’da yatırım yapmak isteyen şirketler için kâbus.
patronlardunyasi.com